Ochrona zabytków przed zagrożeniami stanowi jedno z podstawowych zadań administracji publicznej i kierowników jednostek organizacyjnych posiadających zabytki lub zarządzających nimi trwale z mocy prawa. Zagrożenia spowodowane klęskami żywiołowymi, pożarami czy też niektórymi zjawiskami współczesnej cywilizacji jak: terroryzm, awarie techniczne i przemysłowe, są szczególnie niebezpieczne i szkodliwe dla narodowego dziedzictwa kulturowego. Dlatego też, Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków przypomina, że do opracowania planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz do ich corocznej aktualizacji (do dnia 31 marca br., wg stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego) zobowiązani są:
- Kierownik jednostki organizacyjnej posiadającej zabytki w odniesieniu do planów ochrony zabytków jednostki organizacyjnej
- Wójt, burmistrz, prezydent miasta w odniesieniu do gminnych planów ochrony zabytków,
- Starosta w odniesieniu do powiatowego planu ochrony zabytków.
Podstawowym aktem wykonawczym, ujmującym najważniejsze uregulowania odnoszące się do sytuacji szczególnych zagrożeń, jest rozporządzenie Ministra Kultury z 25 sierpnia 2004 roku o organizacji i sposobie ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz. U. Nr 212 poz. 2153), wydane na podstawie upoważnienia określonego w art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 840).
Organizację i sposób ochrony zabytków ujmuje się odpowiednio w:
- planie ochrony zabytków jednostki organizacyjnej posiadającej zabytki (np. muzeum, obiekt sakralny, biblioteka posiadająca narodowy zasób biblioteczny – przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że osobą odpowiedzialną za opracowanie planu (jego uzgodnienie i zatwierdzenie przez właściwe ograny) jest kierownik jednostki organizacyjnej.
Plany ochrony zabytków sporządza się oddzielnie dla zabytków nieruchomych i zabytków ruchomych.
- gminnym planie ochrony zabytków – w świetle przepisu § 4 ust. 2 rozporządzenia obowiązek opracowania planu (jego uzgodnienia przez właściwe ograny) odpowiada wójt, (burmistrz, prezydent miasta),
- powiatowym planie ochrony zabytków – w świetle przepisu § 4 ust. 3 rozporządzenia obowiązek opracowania planu (jego uzgodnienia przez właściwe ograny) spoczywa na staroście.
Plany ochrony zabytków opracowuje się:
- na poziomie jednostki organizacyjnej w trzech egzemplarzach, z tym że:
- pierwszy egzemplarz pozostaje u opracowującego,
- drugi egzemplarz przekazuje się właściwemu terenowemu organowi obrony,
- trzeci egzemplarz przekazuje się właściwemu organowi ochrony zabytków;
- na poziomie gminy i powiatu w dwóch egzemplarzach, z tym że:
- pierwszy egzemplarz pozostaje u opracowującego,
- drugi egzemplarz przekazuje się właściwemu wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków.
Jednocześnie dla ułatwienia można skorzystać ze wzorów planów zamieszczonych na naszej stronie internetowej (https://poznan.wuoz.gov.pl), które należy dostosować i rozwinąć w zależności od specyfiki ochrony obiektów zabytkowych.