Informacja dotyczące zasad, kryteriów i procedury oceny pojazdów zabytkowych

Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków informuje, że na mocy udzielonych przez niego pełnomocnictw, sprawy dotyczące wojewódzkiej ewidencji pojazdów zabytkowych prowadzone są w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Poznaniu, Delegaturze w Kaliszu, Delegaturze w Koninie, Delegaturze w Lesznie oraz Delegaturze w Pile.

W związku z powyższym, wniosek o włączenie pojazdu do ewidencji pojazdów zabytkowych należy złożyć w jednym z wyżej wymienionych Urzędów, zgodnie z podziałem kompetencji terytorialnych pomiędzy poszczególnymi Urzędami. Podział ten jest następujący:

1. powiaty: gnieźnieński, grodziski, jarociński, międzychodzki, nowotomyski, obornicki, poznański, szamotulski, średzki, śremski, wrzesiński, wągrowiecki – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu (ul. Gołębia 2, 61-834 Poznań);
2. powiaty: kaliski, kępiński, krotoszyński, ostrowski, ostrzeszowski, pleszewski – Delegatura w Kaliszu (ul. Tuwima 10, 62-800 Kalisz);
3. powiaty: kolski, koniński, słupecki, turecki – Delegatura w Koninie (Aleje 1 Maja 7, 62-510 Konin);
4. powiaty: gostyński, kościański, leszczyński, rawicki, wolsztyński – Delegatura w Lesznie (Plac Komeńskiego 6, 64-100 Leszno);
5. powiaty: chodzieski, czarnkowsko-trzcianecki, pilski, złotowski – Delegatura w Pile (ul. Śniadeckich 46, 64-920 Piła).

Kwestia rejestracji pojazdów uregulowana jest przez ustawę z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1137, ze zm.) oraz rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1038, ze zm.). Zgodnie z § 2 ust. 9 ww. rozporządzenia w przypadku zgłoszenia do pierwszej rejestracji pojazdu zabytkowego właściciel pojazdu dodatkowo dołącza do wniosku o rejestrację m.in. uwierzytelnioną kopię decyzji w sprawie wpisania pojazdu do rejestru zabytków lub dokument potwierdzający ujęcie pojazdu w wojewódzkiej ewidencji zabytków albo potwierdzający wpisanie pojazdu do inwentarza muzealiów, zgodnie z odrębnymi przepisami. O wpisie pojazdu do rejestru zabytków oraz ujęciu w wojewódzkiej ewidencji zabytków decyduje właściwy wojewódzki konserwator zabytków.

Ogólne zasady zakwalifikowania pojazdu jako obiektu zabytkowego reguluje art. 6 ust. l pkt 2 lit. d) ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1446, ze zm.).

Każdy pojazd objęty wnioskiem o ujęcie w wojewódzkiej ewidencji pojazdów zabytkowych podlega indywidualnej ocenie dokonywanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków lub działającego z jego upoważnienia Kierownika Delegatury na podstawie opinii rzeczoznawcy do spraw techniki samochodowej, eksperta z dziedziny pojazdów zabytkowych (rzeczoznawcy z listy zatwierdzonej przez Generalnego Konserwatora Zabytków), w szczególności przy zastosowaniu przedstawionych poniżej kryteriów.

Oceniając podstawy do włączenia pojazdu do wojewódzkiej ewidencji zabytków Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków będzie brał pod uwagę w szczególności następujące kryteria:

1. pojazd posiada co najmniej 40 lat i musi być (w modelu) nieprodukowany od lat 20, a jego stan zachowania jest oryginalny, bez znacznych zmian podwozia, układu kierowniczego lub hamulcowego, silnika itp. (minimum 75 % zachowanych części oryginalnych, w tym główne podzespoły);
2. pojazd mający co najmniej 30 lat, o ile jest egzemplarzem unikalnym, z racji wyjątkowych rozwiązań konstrukcyjnych i jednostkowej produkcji, powinien charakteryzować się przynajmniej jedną z niżej wymienionych cech:

a) posiada unikalne rozwiązania konstrukcyjne,
b) dokumentuje ważne etapy rozwoju techniki motoryzacyjnej,
c) był związany z ważnymi wydarzeniami historycznymi, w tym na przykład sportowymi czy kulturalnymi,
d) posiada oryginalne wykonanie lub został odrestaurowany,
e) został odtworzony wiernie, zgodnie z technologią z okresu jego produkcji.

Ponadto, przy ocenianiu pojazdu uwzględnia się kryteria oceny wartości zabytkowej obiektu techniki, opracowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa:

1. Kryterium postępu technicznego - stosuje się do obiektów, w których, w określonym kontekście historycznym (tj. w danych warunkach, miejscu i czasie), zastosowano unikatowe rozwiązania konstrukcyjne lub technologiczne. Ta unikatowość może się odnosić zarówno do całego obiektu, jak i do jego poszczególnych elementów. Obiekty takie zasługują na miano „świadectw rozwoju technicznego”. Świadectwami rozwoju technicznego będą także obiekty, w których dzięki modernizacji osiągnięto większą wydajność pracy, mierzoną zmniejszeniem zużycia energii, surowców lub czasu pracy. Świadectwem postępu technicznego może też być przystosowanie obiektu do innych niż pierwotnie funkcji, np. przez zmianę systemu energetycznego, wymianę maszyn, modernizację urządzeń technicznych, przekształcenie systemu transportu wewnętrznego zakładu itp.
2. Kryterium metrykalne - uwzględnia czas powstania obiektu i jego późniejsze dzieje oraz dane dotyczące twórcy, inwestora lub producenta.
3. Kryterium wartości artystycznej lub historycznej.
4. Kryterium stopnia zachowania substancji oryginalnej w zabytkach techniki - odnosi się do:

• obiektów nie zmienionych od chwili powstania, zarówno co do zabudowy, jak i wyposażenia,
• obiektów zmodernizowanych, w których zachowało się pełne wyposażenie techniczne,
• obiektów z częściowo zachowanym wyposażeniem technicznym,
• obiektów bez wyposażenia technicznego.

5. Kryterium rzadkości występowania obiektu (w skali światowej, krajowej, regionalnej, środowiskowej).
6. Kryterium położenia obiektu (wynika z tego np. celowość jego ochrony in situ, możliwość wznowienia w pewnym zakresie procesów technologicznych lub adaptacji obiektu do innych, usługowych czy rekreacyjnych funkcji).

(za: Cel i zakres ewidencji zabytków techniki, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2011).

Wymagane dokumenty:

1. wniosek właściciela pojazdu z prośbą o włączenie pojazdu do ewidencji pojazdów zabytkowych;
2. opinia techniczna rzeczoznawcy do spraw techniki samochodowej, eksperta z dziedziny pojazdów zabytkowych;
3. dwa egzemplarze karty ewidencyjnej zabytku, opracowanej zgodnie z instrukcją Narodowego Instytutu Dziedzictwa przez właściciela pojazdu bądź przez osoby lub placówki kompetentne w zakresie orzekania o samochodach (opcjonalnie trzy egzemplarze karty ewidencyjnej – w przypadku włączenia pojazdu do ewidencji, trzeci egzemplarz zostanie opieczętowany i zwrócony właścicielowi).

W przypadku pozytywnego rozpatrzeniu wniosku oraz prawidłowo wykonanych kart (rzetelny opis pojazdu, umieszczenie numerów pozwalających na jednoznaczną identyfikację pojazdu, użycie papieru o odpowiedniej grubości). Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków włącza kartę ewidencyjną pojazdu do wojewódzkiej ewidencji pojazdów zabytkowych, wydając jednocześnie stosowne potwierdzenie wg wzoru NID.

Wnioskodawca nie ponosi żadnych opłat dotyczących włączenia pojazdu do wojewódzkiej ewidencji pojazdów zabytkowych.

Załączniki:

1. Wniosek o włączenie pojazdu do ewidencji pojazdów zabytkowych
2. Wzór karty ewidencyjnej ruchomych zabytków techniki
3. Wzór załącznika karty ewidencyjnej
4. instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych zabytków techniki