18. kwietnia 2018 r. podczas gali z okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, poznaliśmy laureatów konkursu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” 2018.

Uroczysta gala Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w tym roku odbyła się w Zamościu. Gospodarzami spotkania byli Bartosz Skaldawski, p.o. Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz Andrzej Wnuk, Prezydent Miasta Zamość. Uroczystość honorowym patronatem objęła prof. Magdalena Gawin, Generalny Konserwator Zabytków, Podsekretarz Stanu w MKiDN, Przemysław Czarnek, Wojewoda Lubelski i Sławomir Sosnowski, Marszałek Województwa Lubelskiego.

 W tegorocznej edycji konkursu Jury przyznało 5 nagród i 8 wyróżnień w sześciu kategoriach.

Zabytki z terenu województwa  wielkopolskiego uzyskały  2  nagrody i 1 wyróżnienie.

W kategorii: adaptacja obiektów zabytkowych
nagrodę zdobył Dwór Purgoldów w Psieniu-Ostrowie, stanowiący własność prywatną.

Nagrodę przyznano za staranną rewaloryzację zniszczonego zabytku i adaptację z zachowaniem oryginalnej substancji zabytkowej oraz przywrócenie pierwotnej funkcji mieszkalnej.

Dwór wzniesiony w. l. 90. XIX wieku jako budynek pełniący funkcję rezydencjonalną dla ówczesnego  (l. 1889-1899) właściciela samodzielnego majątku Psienie Ostrów  Wilhelma Purgolda z Żurawica wraz żoną Idą Purgold z domu Scheibner. Otoczony niewielkim parkiem założonym w końcu XIX wieku. Dwór został zbudowany w stylistyce tzw. neorenesansu północnego z użyciem form charakterystycznych dla „stylu królowej Anny”. Wzniesiony w tradycyjnej technice z zastosowaniem cegły i w części kamienia polnego z elementami tynkowanymi (detal). Konstrukcja dachu drewniana z pokryciem z dachówki ceramicznej oraz z blachy. Budynek na skutek pożaru w 2006 r. uległ częściowemu zniszczeniu i w latach kolejnych podlegał postępującej degradacji. W 2011 r. obiekt został zakupiony przez prywatnych właścicieli w celu przeznaczenia na cele mieszkalne.

Dwór w wyniku brak prac remontowych po 1945 r. oraz skutek pożaru z 2006 r. oraz kilkuletniego bezpośredniego narażenia na oddziaływanie czynników atmosferycznych uległ częściowemu zniszczeniu (pokrycie dachowe, drewniane elementy konstrukcji dachy i stropów, schody, stolarka okienna i drzwiowa, podłogi) i znacznemu uszkodzeniu (ściany zewnętrzne, stropy, stolarka okienna i drzwiowa, posadzki, elementy wystroju architektonicznego). Przed przystąpieniem do prac projektowych właściciele zlecili opracowanie szczegółowej ekspertyzy dotyczącej stanu zachowania budynku oraz dokumentacji konserwatorskiej mającej na celu szczegółowe rozpoznanie historyczne, architektoniczne i konserwatorskie zachowanych elementów budynku. Na podstawie ww. opracowań w maju 2012 r. opracowany został projekt architektoniczno-budowlany .  W 2013 r. przystąpiono do realizacji prac, w trakcie których dokonano całkowitej odbudowy dworu wraz z jego adaptacją na cele mieszkalne. Podczas robót budowlanych zachowano i poddano konserwacji nieliczne elementy wystroju wnętrza (ceramiczna posadzka w jednym z pomieszczeń, stolarka głównych drzwi wejściowych). Poddano konserwacji i restauracji zachowane elementy detalu architektonicznego na elewacji budynku wraz z oczyszczeniem i impregnacją powierzchni ceglanych i kamiennych. Dobudowany taras od strony parku oraz nowa stolarka okienna dostosowane zostały do wystroju architektonicznego dworu. Wystrój pomieszczeń wnętrza również scalono ze stylistycznym charakterem zabytkowego budynku. Z konserwatorskiego punktu widzenia należy podkreślić, iż przeprowadzone w latach 2013-2017 prace remontowo-konserwatorskie przy zabytkowym budynku dworu doprowadziły do restytucji w bardzo dużym stopniu uszkodzonego zabytkowego dworu oraz, co równie ważne, doprowadziły do zachowania jego oryginalnego sposobu użytkowania jako budynku o charakterze mieszkalno-reprezentacyjnym.

W kategorii  rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu
Nagrodę zdobył Park-arboretum w Gołuchowie, pow. pleszewski ,będący pod opieką Ośrodka Kultury Leśnej  Lasów Państwowych w Gołuchowie

Nagrodę przyznano za prowadzoną z ogromną starannością i pieczołowitością kompleksową rewaloryzację parku. Systematyczna konserwacja i pielęgnacja utrwaliła jego wartości przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe.

Park-arboretum w Gołuchowie stanowi wybitny w skali kraju przykład XIX-wiecznego założenia ogrodowego w typie parku krajobrazowego o silnych tendencjach naturalistycznych i dodatkowo wzbogaconego dendrologicznie. Park pierwotnie założony przez Jana Działyńskiego w 1853 r., a następnie rozplanowany w latach 1874-1889 przez znamienitego polskiego planistę ogrodów Antoniego Kubaszewskiego na zlecenie Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej. Park obejmuje teren położony w dolinie rzeki Ciemnej o powierzchni 220 ha w okolicy gołuchowskiego zamku. W parku dominują liczne starodrzewy, elementy kompozycji roślinnych, rozbudowany system wodny oraz przykłady najstarszych świadomych nasadzeń roślin egzotycznych wraz z zachowanym układem komunikacyjnym. Obiekt stanowi jeden najbardziej wartościowych rozległych założeń parkowych na terenie Polski objęty kompleksową. Prowadzone prace o charakterze konserwatorskim i restauratorskim dotyczą specyficznego zabytku, jakim jest założenie parkowe i również charakteryzują się odmiennym postępowaniem konserwatorskim niż w przypadków obiektów architektury i budownictwa. Podstawą substancji zabytkowej parku jest roślinność, która podlega naturalnym procesom obumierania i celem konserwacji jest jej odnawiania w niezmienionym stanie gatunkowym i kompozycyjnym. Wszystkie działania prowadzone przez użytkownika Parku-Arboretum w Gołuchowie służą ww. celowi, w ten sposób przyczyniając się do zachowania zabytkowego parku w jego oryginalnej postaci.

W kategorii: architektura i konstrukcje drewniane
wyróżnienie otrzymał Kościół filialny Świętego Krzyża w Obornikach,

będący pod opieką  Parafii p.w. Miłosierdzia Bożego  w Obornikach

Wyróżnienie przyznano za szczególnie staranną konserwację ryglowych ścian kościoła oraz przywrócenie historycznego materiału pokrycia dachu.

Kościół fil.pw.św Krzyża w Obornikach  wzniesiony został w 1766r. W 1832r. wstawiona w korpus kościoła wieża. W 1914r.  gruntownie restaurowany . Zbudowany na miejscu wcześniejszej świątyni.  Kościół o  zdwojonej przysłupowej konstrukcji ścian. Zrębowe ściany okolone od zewnątrz szkieletem  z wypełnieniem ceglanym, otynkowanym . W nadprożu pd.  belka z inskrypcją „Kościół niniejszy wybudowano  r. pańskiego 1766 kosztem Ł. Łoyczykowskiej.” We wnętrzu zachowane barokowe wyposażenie , obecnie w trakcie prac konserwatorskich.

Przed podjęciem prac remontowych  kościół znajdował się w bardzo złym stanie technicznym ,szczególnie jego  zewnętrzna konstrukcja ryglowa oraz pokrycie dachowe z dachówki karpiówki.

         Prace rozpoczęto w 2015r. od wieży. Wykonano wówczas demontaż oszalowania ścian wieży, wymieniono  kilka zdegradowanych elementów (rygli i zawiasów); wzmocniono belkowanie  pod wieżą oraz podwaliny podstawy wieży. Następnie wykonano nowe pokrycie deskowe hełmu wieży oraz impregnację elementów drewnianych środkiem wzmacniającym strukturę; wykonano nowe pokrycie wieży z blachy miedzianej układanej w karo. Podczas prac remontowych wieży w 2015r. odkryto w kuli pod krzyżem cylindryczny  pojemnik z listem z 1883 zawierającym spis inwestorów i wykonawców remontu kościoła przeprowadzonego właśnie w 1883r. Podczas prac zlokalizowano znaki ciesielskie  w konstrukcji wieży i sygnaturki. Oczyszczono również i zakonserwowano krzyż , odkrywając nazwisko jego wykonawcy oraz umieszczono dokumenty w kuli.

W 2016r. przystąpiono do kolejnego etapu prac związanego z remontem pozostałej partii kościoła. Dokonano wzmocnienia, uzupełnienia  elementów drewnianych, podwalin, słupów, rygli, gzymsów) ścian szachulcowych . Dokonano odcinkami wymiany fundamentów i wymurowano nowy cokół z kamienia z wykorzystaniem odzyskanego kamienia z  podmurówki. Z uwagi na bardzo zły stan podwaliny dokonano wymiany podwaliny. Wzmocniono  dolne końcówki słupów  wycinając  spróchniałe fragmenty i wstawiając nowe o wymiarach odpowiadających  gabarytom każdego  słupa oddzielnie.  Uzupełniane końcówki słupów łączono z podwaliną  na kołkowanie z użyciem kołków drewnianych. Po  odsłonięciu całej konstrukcji szkieletowej komisyjnie  ustalono  zakres  wymiany zniszczonych w bardzo dużym stopniu rygli oraz sposób naprawy  mniej zniszczonych. Wszystkie elementy drewniane ścian zostały  zaimpregnowane i pomalowane  Dokonany przemurowania części pól wypełnionych cegła z użyciem  zachowanej cegły. Pola otynkowano  tynkiem wapiennym. Przeprowadzono kompleksowy remont więżby dachowej.  Dotychczasowe pokrycie dachowe z dachówki karpiówki  wymieniono na gont drewniany modrzewiowy  łupany. Odprowadzenie wód deszczowych  zostało wykonane z blachy miedzianej . Bez zmian pozostawiono stolarkę okienna. Zakonserwowano  drzwi wejściowe . Prace remontowe zakończono we wrześniu 2016r.